АН-аас Монгол Улсын Ерєнхийлєгчийн сонгуульд нэр дэвшигч Цахиагийн Элбэгдорж шударга байхыг санал болгосоор удаж буй. Шударга байхыг санал болгож байгаа нь сайн хэрэг ч єєрєє шударга байж чадахгvй байгааг нотлох баримтуудыг дор дурдаж байна. 2006 оны гуравдугаар сард монголчууд уул уурхайн салбар тийш анхаарлаа хандуулж Иргэний хєдєлгєєний эмх замбараагvй жагсаал цуглаан єдєр алгасахгvй єрнєж байсан юм. Энэ vеэр Ц.Элбэгдорж цуглаан дээр “Тогтвортой байдлын гэрээ гэж нэг гэрээ байгаа. Тогтвортой байдлын гэрээний ард тусгай сонирхлууд, авилгал орж ирэх аюул байдаг юм аа. Бид нар тогтвортой байдлын гэрээнд юу гэж хэлж байгаа вэ гэхээр vгvй гэж хэлж байгаа юм аа Одоо больё оо” хэмээн мэдэгдэж байлаа.
Ийнхvv мэдэгдэл хийж асан Ц.Элбэгдорж Ерєнхий сайд болон vvрэг гvйцэтгэгч байхдаа тогтвортой байдлын таван гэрээг байгуулжээ. Тухайлбал тvvний Засгийн газар 1998 оны тавдугаар сард “Цайрд менерал”, мєн оны долдугаар сард “Бороо гоулд”, 2004 онд “Скайтел”, Тавантолгойн ордоос ч илvv нєєцтэй байх магадлалтай Нарийн сухайтын коксжсон нvvрсний ордыг “Чинхуа МАК” компанид эзэмшvvлэх гэрээнд гарын vсгээ зурсан юм.
Энэ мєнгєєр юу хийж болох вэ?
“Цайрт менерал” буюу Тємєртэйн цайрын орд 3,4 тэрбум ам долларын ашиг олох нєєцтэй. Монголчууд энэ баялагын цэвэр ашгийн 30 хувийг нь сая гаруй хvvхдvvддээ 39 жилийн хугацаанд тэтгэмж хэлбэрээр єгєх боломжтой бєгєєд иргэн бvртээ тараана гэвэл нэг хvнд 541 333 тєгрєг очих байлаа. Мєн єнєєдрийн олны анхаарлын тєвд буй “Бороо гоулд” ХХК нь 45 их наяд тєгрєгтэй тэнцэх баялагтай бєгєєд баялагаас гарах цэвэр ашгийн 30 хувийг бидний vр хvvхдvvд 362 жил тарсалтгvй тэтгэмж хэлбэрээр авч иргэн бvртээ тараана гэвэл нэг хvнд 5 сая 400 гаруй мянган тєгрєг оногдох байв. “Чинхуа МАК” ХХК-ны эзэмшиж байгаа коксжсон нvvрсний ордоос 16 тэрбум гаруй доллар олж хvvхдvvддээ тэтгэмж хэлбэрээр 186 жил олгож болохоор байж. Харамсалтай нь шударгаар єрсєлдєхийг санал болгож буй АН-ын нэр дэвшигч ард тvмнээсээ vнэнийг нууж байгаа нь эргэлзээ тєрvvлж байгаа юм. Нэгэн цагт vзэгнийхээ vзvvрээр шийдэж орхисон энэ их баялагын ард єєрийнх нь хэлсэнчлэн авилгал байсан юм биш биз гэсэн асуулт эрхгvй тєрж байгааг нуух юун. Юутай ч тvvний vзэглэсэн тогтвортой байдлын гэрээнээс бид асар их баялагаа алдаад зогсохгvй экологийн нєхєж барашгvй хохирол амсаж, гадныхны уул уурхайд ажиллаж байгаа ажилчдын эрх ашиг ноцтойгоор зєрчигдєж байгаа нь vнэн.
Энэ бvх нєєц баялгийг зєвхєн Монголын 1 сая 46 мянган хvvхдvvдэд хvvхдийн мєнгє хэлбэрээр олгосон бол 2000 жил хvрэлцэх байсан нь дэндvv харамсалтай.
Сонгуулийн зардал 11 тэрбум тєгрєг яагаад …?
АН Ерєнхийлєгчийн сонгуулийн сурталчилгаанд 11 тэрбум, наян сая, тавин дєрвєн тєгрєг зарцуулахаар шийдсэн гэдэг. Гэвч энэ мєнгєний ихэнх нь орон нутгийн удирдлага, МАХН-ын кандидатуудыг єєрийнхєє талд элсvvлэх, тойргийн хорооны гишvvдийг “авилгадахад” мєн хэвлэл мэдээллээр єрсєлдєгчєє гvтгэхэд зориулах тєлєвтэй. Єрсєлдєгчийгєє хэвлэлээр дайрахад дєрвєн тэрбум тєгрєгийг тусгайлан тооцжээ. Энэ зардал нь хэвлэл мэдээллээр цацагдах АН-ын нэр дэвшигчийн сурталчилгаанаас тусдаа ба Ц.Элбэгдорж зєвхєн єєрийгєє рекламдахын тулд сонин хэвлэлд 88,2 сая, айл єрхєд тvгээх материалд 840 сая, гудамжны самбарт 11,5 саяыг тєсєвлєєд байгаа. Шударга єрсєлдєхєє амласан Ц.Элбэгдорж гурван тэрбум тєгрєгийг орон нутагт байрлах намын аппарат, пиар менежерээрээ дамжуулан єрсєлдєгчєє гvтгэх гэнэ. Мєн дахин гурван тэрбум тєгрєгийг орон нутгийн тойргийн хорооны гишvvдийг хэлэлцээрийн аргаар “авилгадахаар” тооцсон гэх. Юутай ч нэг тэрбум 40 сая тєгрєг нэгэн хэвлэлийн компанид шилжжээ. Мєнгийг АН-ын нэр дэвшигчийн ойрын хvн хэвлэлийн компанид хvргэж єгсєн гэсэн мэдээ тарж байна. Намын зvгээс энэ мэдээллийг vгvйсгэж, сонгуулийн зардлаа ил болгоно гэж мэдэгдэж байгаа ч энэ асуудал эргэлзээтэй vлдэв.
Захчин гэдгээ яагаад нуув?
Шударга байхыг санал болгож байгаа Ц.Элбэгдорж нvдэндээ давхараа хийлгэж, удам судраа нууцлах болсон нь гайхал тєрvvлэв. Тэрээр 1963 оны 3 сарын 30-ны єдєр Ховдын Зэрэг суманд Цахиагийн хvv болон тєрсєн байдаг. Хачирхалтай нь нэр дэвшигч 30 сарын 8-нд Мартын баяраар тєрсєн болж, єєрийгєє захчин ястан биш халх болгон єєрчилжээ. Ноён нэр дэвшигчийн энэ баримт нуухыг нь авах гээд нvдийг нь сохлов гэгчийн vлгэрийг санагдуулах аж. БНМАУ-ын 1956 оны хvн амын тооллогоор Ц.Элбэгдоржийн аав М.Цахиа, Б.Хонинхvv гуай нар нь захчин ястан хэмээн мэдvvлж байсан баримт бий. Гэтэл 50 жилийн дараа тэдний дундаас тєрсєн хvv нь халх болон єєрчлєгдсєн нь олны сонирхлыг татах нь гарцаагvй. Єєрчлєлт хийхийг уриалж, шударга байхыг санаачилж байгаа ноён нэр дэвшигч нvдээ давхараа хийлгэн, тєрсєн он сараа єєрчилж, яс vндэс, гарал угсаагаа, хєрєнгє орлогоо, хийсэн хэргээ нууцлаж єєрчлєлтийг єєрєєсєє эхлэх гэж байна уу гэмээр хачин араншин гаргаж болжээ.
Ард тvмнийг дандаа хоосон vгээр хошгируулаад байж болно гэж арай бодоогvй байлтай.
Танаас асуух асуулт байна?
Энэ бvхэн юуг харуулаад байна вэ?. Арай Ц.Элбэгдорж шударга байя гээд хэлчихээр шударга хvн шиг харагдана бодоогvй байлтай. Эрхэм нэр дэвшигч санал хураалтын єдрєєс ємнє амжиж хийсэн vйлдлээ тайлбарлан, хєрєнгє орлогын мэдvvлгээ єгч, яс vндэс удам судар, тєрсєн єдрєє яагаад єєрчилснєє ард тvмэндээ хэлэхгvй бол Танд итгэх хvмvvсийн тоо єдрєєс єдєрт цєєрєх вий. Таныг УИХ-ын гишvvн, АН-аас Ерєнхийлєгчийн сонгуульд нэр дэвшиж буй хvний хувьд ард тvмэндээ хvндэтгэлтэй хандаж доорх асуултанд хариулт єгнє гэж найдаж байна.
-Таны толгойлгойлсон Засгийн газар, Бороогийн алт, Тємєртэйн цайр, Нарийн сухайтын нvvрс, Скайтел компанийн эзэдтэй тогтвортой байдлын гэрээ байгуулсан уу?
-Гэрээний алдагдал, гадагшаа урсаж буй баялагийг ХVVХДИЙН МЄНГЄ болгон єгсєн бол нэг сая хvvхдэд 2000 жил тэтгэмж болгон єгєх байж?
-Эдгээр гэрээнvvд Монгол Улсад алдагдалтай гэрээ болсныг бvгд мэднэ. Харин Та энэ талаар ямар бодолтой явдаг вэ?
Тогтвортой байдлын гэрээний ард авилга нуугдаж байдаг гэж Та хэлжээ. Эдгээр гэрээнээс Та хэдий хэр авилга авснаа хэлнэ vv?
Ардын эрх
